Wat te doen met box 3?

De huidige belastingheffing over het vermogen in box 3 (vermogensrendementsheffing) kan niet door de beugel. De Hoge Raad heeft bepaald dat het werkelijk behaalde rendement in box 3 dient te worden belast, en niet het fictieve rendement. Wat betekent dit voor jou?

Geen update missen

Home
Nieuws
Box 3

Deel deze pagina

Werkelijk rendement?

31 juli 2024

Vermogen Box 3 Prinsjesdag Belastingadvies

Op 24 december 2021 oordeelde de Hoge Raad dat het box 3-stelsel vanaf 2017 het verdragsrechtelijke discriminatieverbod en eigendomsrecht schendt als het forfaitaire rendement hoger is dan het werkelijke rendement. Toen bood de Hoge Raad rechtsherstel door box 3 te heffen op basis van het werkelijke rendement.

Om uitvoering te geven aan het rechtsherstel, heeft de wetgever voor de jaren 2017 tot en met 2022 de Wet rechtsherstel box 3 (hierna: Herstelwet) ingevoerd. Deze wet kent forfaits die het werkelijke rendement zo goed mogelijk zouden moeten benaderen. De vraag die in veel procedures voorlag, en dus uiteindelijk ook bij de Hoge Raad, was of de Herstelwet vanwege die forfaits nog steeds het discriminatieverbod en eigendomsrecht schendt.

Uitspraak Hoge Raad

Naar aanleiding van die procedures oordeelde de Hoge Raad op 6 juni 2024 dat de Herstelwet nog steeds het discriminatieverbod en het eigendomsrecht schendt als het forfaitaire rendement hoger is dan het werkelijke rendement. In die gevallen moet naar het oordeel van de Hoge Raad rechtsherstel geboden worden.

De belastingaanslag moet dan zo ver worden verminderd, zodat alleen nog belasting in box 3 betaald wordt over het werkelijke rendement. De Hoge Raad oordeelt dat ditzelfde geldt voor de Overbruggingswet box 3 die vanaf 2023 geldt. Deze wet regelt, op bijna dezelfde wijze als de Herstelwet, de box 3-heffing vanaf 2023.

Renate Ekhart Senior adviseur kwaliteit & vaktechniek

Specialist op het gebied van belastingheffing

Niets is zo veranderlijk als de belastingwetgeving, dat maakt het zo uitdagend. Het raakt ons allemaal, zeker omdat de gevolgen ervan impact hebben op de onderneming en privé, die bij ondernemers communicerende vaten zijn. Het moet een beetje ‘in’ je zitten om het leuk te vinden om de ontwikkelingen te blijven volgen, de gevolgen en kansen in kaart te brengen en die op een begrijpelijke manier te delen. En dat geldt zeker voor mij.

Neem contact op

En nu?

De Belastingdienst geeft op de website aan dat je voorlopig niets hoeft te doen. Als de uitspraak gevolgen heeft voor jouw box 3-inkomen, dan stuurt de Belastingdienst je naar verwachting vanaf medio oktober 2024 een brief waarin staat wat je kunt doen en vanaf wanneer dat mogelijk is.

Ontvang je een definitieve aanslag inkomstenbelasting en is het ingeschatte werkelijke rendement lager dan het forfaitaire rendement? Dan is het wel raadzaam om de bezwaartermijn op de definitieve aanslag in de gaten te houden. Teken zo nodig ter behoud van rechten tijdig pro forma bezwaar aan totdat er meer informatie beschikbaar is.

Let op! Deze arresten staan los van de zogenaamde ‘massaalbezwaarplusprocedures’ voor de jaren 2017-2020 voor de belastingplichtigen die op of voor 24 december 2021 niet (tijdig) bezwaar hadden aangetekend tegen de aanslagen inkomstenbelasting. De massaalbezwaarplusprocedures bevinden zich nog in een beginstadium.

We kunnen niet aangeven wanneer en hoe de Hoge Raad in deze procedures zal oordelen. Dat kan nog maanden duren. Behoor je tot deze groep belastingplichtigen? Dan hoef je ook nog geen (nadere) actie te ondernemen.

We behandelen hierna uitgebreider met je:

De berekening in box 3 vanaf 2017

De nieuwe berekening van de box 3-heffing volgens het rechtsherstel en de Overbruggingswet gaat uit van forfaitaire rendement voor drie vermogensgroepen:

Banktegoeden; daarvoor geldt een forfait dat gebaseerd is op de gemiddelde rente op deposito’s.
Overige bezittingen (onder meer beleggingen en onroerend goed); daarvoor wordt uitgegaan van het wettelijke forfait uit rendementsklasse II.
Schulden; daarvoor wordt uitgegaan van de gemiddelde hypotheekrente.

We hebben de percentages per categorie door de jaren heen op een rij gezet.

	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024
Banktegoeden: rente % deposito's DNB	0,25	0,12	0,08	0,04	0,01	0,00	0,92	1,03
Schulden: hypotheekrente	3,43	3,2	3,0	2,74	2,46	2,28	2,46	2,47
Overige bezittingen: langetermijnrendement	5,39	5,38	5,59	5,28	5,69	5,53	6,17	6,04

Op basis van de forfaitaire rendementspercentages van de verschillende vermogensgroepen wordt het totale nieuwe forfaitaire rendement berekend. Dit vormt de basis voor de berekening van de nieuwe box 3-heffing.

Voor de jaren 2017 tot en met 2022 werd rechtsherstel geboden; als deze nieuwe box 3-heffing lager is dan de box 3-heffing volgens de wettelijk bepaling, zal dit leiden tot een teruggave van inkomstenbelasting. Is de nieuwe box 3-heffing gelijk of hoger dan de box 3-heffing volgens de wettelijke bepalingen, dan volgt geen teruggave. Je hoeft voor de 2017-2022 echter ook niet bij te betalen.

De berekening volgens de arresten van 6 juni 2024

De Hoge Raad oordeelde op 6 juni 2024 dat rechtsherstel geboden moet worden, zodanig, dat alleen nog belasting in box 3 betaald wordt over het werkelijke rendement. Dit geldt ook voor de box 3-heffing vanaf 2023.

Maar wat is dan het werkelijke rendement? De Hoge Raad geeft een aantal regels:

Zo moet voor de berekening van het werkelijke rendement het gehele vermogen in box 3 meegenomen worden, dus ook de bank- en spaartegoeden.
Het heffingsvrije vermogen mag niet in aftrek worden gebracht.
Het gaat daarbij niet alleen over het rendement op het vermogen op 1 januari, maar over het rendement op het gehele vermogen gedurende het hele jaar.
Bij de berekening van het werkelijke rendement gaat het om het nominale rendement, dus zonder rekening te houden met inflatie.
Verder worden niet alleen de rechtstreekse voordelen uit vermogensbestanddelen betrokken in het werkelijke rendement (zoals rente, dividend en huur), maar ook de gerealiseerde én ongerealiseerde positieve en negatieve waardeveranderingen.
Kosten mogen niet in mindering komen op het rendement, met uitzondering van rente van schulden die tot het vermogen in box 3 horen
Bij de bepaling van het rendement in een jaar wordt, tot slot, geen rekening gehouden met positieve of negatieve rendementen in andere jaren. Er is dus geen mogelijkheid van verliesverrekening over de jaargrens heen.

Bij de Hoge Raad lag ook nog de vraag voor of een belastingplichtige recht heeft op rentevergoeding als hij rechtsherstel, en dus een teruggaaf, voor box 3 krijgt. De Hoge Raad oordeelt dat dit in principe niet het geval is.

Dit kan alleen anders zijn als, bij berekening van de wettelijke rente over de belastingvermindering, deze wettelijke rente hoger is dan de belastingvermindering in box 3 zelf.

Hoe nu verder?

Of je daadwerkelijk kunt profiteren van het oordeel van de Hoge Raad staat niet zonder meer vast en is afhankelijk van meerdere factoren. Belangrijk is ook om goed in beeld te brengen naar welke jaren je kijkt.

2017 - 2020

Heb jij tijdig bezwaar gemaakt tegen de belastingheffing in box 3 over de jaren 2017 tot en met 2020? Dan heb je als het goed is bericht gehad van de Belastingdienst. Dat kan dus óf een teruggave inkomstenbelasting zijn óf het bericht dat je geen recht hebt op een teruggave. Als je het niet eens bent met de teruggave of het feit dat je geen teruggave krijgt, kun je:

een verzoek om ambtshalve vermindering indienen, of;
als de bezwaartermijn van jouw aanslag nog niet verlopen is, een bezwaar indienen.

Dit kan bijvoorbeeld omdat je de toepassing van het forfait nog steeds tot een te ongunstige uitkomst vindt leiden en/of het werkelijke rendement dat je over dit jaar hebt behaald volgens de rekenregels die de Hoge Raad heeft gegeven lager is.

Let op! Is je werkelijke rendement hoger dan het forfaitaire rendement, dan verandert er niets voor jou. De uitspraak van de Hoge Raad kan dus niet tot een hogere aanslag leiden.

Afhandeling aangifte en aanslagen 2021, 2022 & 2023

De Belastingdienst legde in afwachting van de arresten van de Hoge Raad in principe geen definitieve aanslagen inkomstenbelasting 2021, 2022 en 2023 op bij aanslagen met box 3-inkomen (als niet volledig sprake is van banktegoeden). Nu de Hoge Raad uitspraak heeft gedaan zou de Belastingdienst daar op enige termijn wél toe over gaan. De informatie hierover moeten we nog afwachten, blijf op de hoogte door je in te schrijven voor onze nieuwsbrief.

Ontvang je een definitieve aanslag over 2021, 2022 of 2023? Beoordeel die dan tijdig. Wellicht loont het om bezwaar aan te tekenen indien het werkelijk rendement dat je over het jaar hebt genoten lager is. Dit kan bijvoorbeeld omdat je de toepassing van het forfait nog steeds tot een te ongunstige uitkomst vindt leiden en/of het werkelijke rendement dat je over dit jaar hebt behaald volgens de rekenregels die de Hoge Raad heeft gegeven lager is.

Let op! Is je werkelijke rendement hoger dan het forfaitaire rendement, dan verandert er niets voor jou. De uitspraak van de Hoge Raad kan dus niet tot een hogere aanslag leiden.

Let op! De Belastingdienst legt nog wel voorlopige aanslagen op. Dit voorkomt dat mensen die recht hebben op teruggaaf lang(er) moeten wachten. Daarnaast voorkomt het dat mensen die belasting moeten betalen – bijvoorbeeld over ander inkomen dan box 3 – onnodig belastingrente in rekening gebracht krijgen. Tegen deze aanslagen staat geen bezwaar open. Je kunt een voorlopige aanslag wél laten herzien.

Let op! Aan het indienen van bezwaar en verzoeken tot ambtshalve vermindering zijn termijnen verbonden. Dit staat vermeld op de aanslag en/of beschikking.

Geen bezwaar gemaakt over de jaren 2017-2020?

Heb je géén bezwaar aangetekend tegen aanslagen over 2017 tot en met 2020? Dan kun je niet alsnog bezwaar aantekenen.

Verzoeken om ambtshalve vermindering worden afgewezen. Wat wel? Je ‘lift’ automatisch mee in de zogenaamde massaal bezwaar plus periode. Daarin wordt de rechtsvraag voorgelegd of belastingplichtigen die geen bezwaar hebben ingediend tegen hun aanslag box 3 over de jaren 2017 tot en met 2020 (de zogeheten niet-bezwaarmakers), toch recht hebben op rechtsherstel conform de Wet rechtsherstel box 3 naar aanleiding van het Kerstarrest.

Inmiddels is bekend dat er vier procedures worden gevoerd. Wanneer de behandeling plaats vindt is nog niet bekend.

Mocht de Hoge Raad geheel of gedeeltelijk in het voordeel van die belastingplichtigen beschikken, dan worden alle aanslagen inkomstenbelasting over de kalenderjaren 2017 tot en met 2020 automatisch herzien. Dit gebeurt op dezelfde manier zoals we hiervoor hebben uiteengezet voor de bezwaarmakers. Het maakt niet uit je een verzoek om ambtshalve vermindering of een bezwaarschrift tegen de afwijzing daarvan hebt ingediend.

De staatssecretaris heeft dit in een besluit van 25 januari 2023 bekendgemaakt. Dit is het resultaat van de koepel- en belangenorganisaties waar de Jong & Laan (ook) bij aangesloten is.

Onderzoek naar volledige compensatie

Het kabinet verwacht niet dat de Hoge Raad de groep belastingplichtigen die niet (tijdig) bezwaar hebben aangetekend alsnog in het gelijk gaat stellen maar wil hen de mogelijkheid om deze rechtsvraag voor te leggen niet onthouden. De belangenorganisaties zien wel nieuwe argumenten die niet (expliciet) aan de orde zijn geweest in een eerdere procedure.

Wil jij weten wat

te doen met box 3?

De ontwikkelingen rondom box 3 volgen elkaar snel op. Zie je door de bomen het bos niet meer? Wij geven je graag inzicht en denken met je mee over mogelijke oplossingsrichtingen.

Neem contact op Of lees verder

Disclaimer
Dit bericht is gebaseerd op de wet- en regelgeving zoals die gold op de publicatiedatum en bevat een algemene beschrijving. Onze adviseurs adviseren je graag over de actuele mogelijkheden voor jouw specifieke situatie.