Veelgestelde vragen over coronamaatregelen op de werkvloer

❌ Nee, verplichten mag niet.

Het is in verband met het recht van de werknemer op lichamelijke integriteit niet toegestaan de werknemer verplicht te onderwerpen aan een coronatest. Met het recht op lichamelijke integriteit wordt bedoeld dat ieder mens zelf mag bepalen wat er met zijn of haar lichaam gebeurt.

✔️ Wél op vrijwillige basis.

Uiteraard kunt u uw werknemer wél wijzen op het advies van het RIVM, zodat hij/zij bij klachten die te maken hebben met verkoudheid, verhoging, koorts, keelpijn en/of hoesten een afspraak maakt om een test te ondergaan. Daarnaast mag u uw werknemer vragen om zich te laten controleren op corona bij de arbodienst of bedrijfsarts.

❌ Nee, verplichten mag niet. 

Inmiddels zijn er verschillende sneltesten in omloop. Uiteraard mag u uw werknemers aanbieden een sneltest te ondergaan, maar ook hier geldt dat het ondergaan van een sneltest op vrijwillige basis moet gebeuren. Een weigerachtige werknemer kan dus niet gesanctioneerd worden.

✔️ Tenzij er uitdrukkelijke toestemming gegeven wordt. 

De sneltest moet op basis van vrijwilligheid worden uitgevoerd en na uitdrukkelijke toestemming van de medewerker. Het is echter de vraag of hier, gelet op de afhankelijkheidsrelatie van de werknemer, wel sprake van kan zijn.

Heeft de werknemer vrijwillig toestemming gegeven, dan mag uitsluitend een zorgprofessional een test afnemen. De uitslag van de test betreft privacygevoelige informatie die alleen met de werknemer mag worden gedeeld. Eventuele kosten die verbonden zijn aan de test komen voor rekening van u als werkgever.

Let op! Wordt de test niet door een zorgprofessional afgenomen, dan bent u in overtreding en kunt u beboet worden.

Hoe zit het met de privacywetgeving (AVG)?

De Autoriteit Persoonsgegevens heeft inmiddels een standpunt ingenomen over sneltesten. Zo geldt bij het afnemen van een sneltest dat de privacywetgeving (de AVG) niet geldt als de uitslag van de sneltest alleen wordt afgelezen. Daarbij moet wel voldaan zijn aan de volgende drie voorwaarden:

• De testuitslag mag niet worden opgenomen in een bestand, zoals een excellijst met namen en de gemeten testuitslagen.
• De sneltest mag niet geautomatiseerd plaatsvinden, zoals met bepaalde elektronische analyseapparatuur.
• De verwerking mag geen geautomatiseerd gevolg hebben.

❌ Nee, dit mag niet.

Lichaamstemperatuur is een persoonsgegeven als deze temperatuur te herleiden is tot een specifiek persoon. Aangezien lichaamstemperatuur informatie geeft over iemands gezondheid, is het ook een gezondheidsgegeven. Een gezondheidsgegeven is een bijzonder persoonsgegeven waarbij geldt dat het verboden is deze te verwerken.

✔️ Tenzij er uitdrukkelijke toestemming gegeven wordt.

Bij uitdrukkelijke toestemming kan er sprake zijn van een uitzondering. Ook hier is het echter weer de vraag of hier, gelet op de afhankelijkheidsrelatie van de werknemer, wel sprake van kan zijn.

Hoe zit het met de privacywetgeving (AVG)?

Daarnaast gelden de volgende voorwaarden - dezelfde als hiervoor genoemd bij sneltesten - om te bepalen of de AVG al dan niet van toepassing is:

• De temperatuur mag niet worden opgenomen in een bestand, zoals een excellijst met namen en de gemeten temperatuur. 
• De meting mag niet geautomatiseerd plaatsvinden, zoals met een warmtecamera. 
• De verwerking mag geen geautomatiseerd gevolg hebben. Denk bij dit laatste aan poortjes die automatisch openen na het temperaturen of een licht dat automatisch op groen gaat als de temperatuur niet te hoog is.

Als aan genoemde voorwaarden wordt voldaan, is er geen sprake van verwerking van persoonsgegevens en geldt de AVG niet. Dat betekent overigens niet altijd dat er geen sprake is van privacybezwaren. 

Denk bijvoorbeeld aan de situatie dat een werknemer na een temperatuurmeting niet naar binnen mag en een rij wachtende werknemers dit zien gebeuren. Deze werknemers kunnen hier mogelijk uit concluderen dat deze werknemer wordt geweigerd vanwege zijn gezondheid.

Wat kunt u als werkgever dan doen?

Tip! U kunt uw werknemers vragen of zij zichzelf willen temperaturen voordat ze naar het werk komen en ze vragen thuis te blijven als ze verhoging hebben of zich niet goed voelen.

✔️ Ja, in beginsel mag dat.

Als u op de werkvloer constateert dat de werknemer klachten heeft die gerelateerd zijn aan corona, dan kunt u de betreffende werknemer naar huis sturen. Hier geldt het zogenoemde instructierecht van de werkgever en de hiernaast geldende zorgplicht ten opzichte van de andere werknemers in het bedrijf, waar het gaat om het creëren van een veilige werkomgeving.

✔️ Ja, in beginsel mag dat. 

Ook hier geldt weer het zogenoemde instructierecht. In beginsel kan dit, maar de instructie moet wel redelijk zijn. 

Wordt gewerkt op een plek waar een wettelijke mondkapjesplicht geldt? Dan kunt u als werkgever verlangen dat werknemers een mondkapje dragen. Wordt er gewerkt op een plek waar werknemers worden blootgesteld aan corona (zoals in de zorg)? Dan is dat ook het geval.

Wordt niet gewerkt in één van bovengenoemde situaties? Dan lijkt het instellen van een mondkapjesplicht niet redelijk als werknemers wel voldoende afstand (kunnen) houden. In dat geval dient u als werkgever eerst minder ingrijpende maatregelen te treffen, zoals bijvoorbeeld het aangeven van looproutes en het plaatsen van plexischermen.

Helpt dit niet, dan kunt u mogelijk een mondkapjesplicht instellen, maar bij voorkeur op zo min mogelijk plekken. Denk aan bij bepaalde vergaderingen of op plekken waar afstand houden echt niet lukt.

Als werkgever heeft u een zorgplicht. Dat betekent dat u de plicht heeft om te zorgen voor een veilige werkomgeving voor al uw werknemers. Als u uw zorgplicht niet nakomt en werknemers worden ziek, dan kunt u aansprakelijk zijn voor de schade. Om die reden is het uw taak om alle werknemers zo optimaal mogelijk te beschermen.

Die zorgplicht betekent dat u niet alleen regels moet opstellen en werknemers goed moet voorlichten en instrueren, maar óók dat u de regels moet handhaven.

Zijn deze regels redelijk, maar weigert een werknemer deze voorschriften alsnog? Dan kan dit aanleiding zijn voor een waarschuwing, maar - afhankelijk van de omstandigheden - ook ontslag.

Heeft u nog vragen of behoefte aan advies? Neem gerust contact met ons op, wij helpen u graag verder.